Pierwsze wydanie “Przygód Pędrak Wyrzutka”, Edition Poetry, Londyn 1950
Wiele wskazuje na to, że pierwsze wydanie książkowe bajki filozoficznej pt. “Przygody Pędrka Wyrzutka” mogło się ukazać po polsku! Tekst był gotowy jednak wybuch wojny pokrzyżował nie tylko plany wydawnicze, ale przede wszystkim życiowe Themersonów. Kiedy Stefan i Franciszka zamieszkali w Londynie, Stefan Themerson sam przetłumaczył na angielski swoją książeczkę, by nadać jej bardziej uniwersalny charakter. Ostatecznie oficyna Edition Petry z Londynu w 1950 roku wydała “Pędkka” z ilustracjami Franciszki Themerson.
Po lewej drugie wydanie angielskie (Gaberbocchus, 1954) i po prawej pierwsze wydanie polskie “Przygód Pędrka Wyrzutka” (Nasza Księgarnia 1957)
Themersonowie znani ze swego kreatywnego podejścia do języka, stworzyli nowe pojęcie na oznaczenie książek, które są wartościowe nie dlatego, że ludzie je kupują, tylko dlatego, że są dobrze wydane. W swoim wydawnictwie “Gaberbocchus” istniejącym od 1947 roku nie zajmowali się więc produkcją “bestsellerów”, lecz przygotowaniem do druku “bestlookery”. Popatrzmy jednak na pierwsze wydanie angielskie “Pędrka”. Mimo sporej liczby subtelnych rysunków Franciszki Themerson, trudno byłoby tę książeczkę dla dzieci zaliczyć do “bestlookerów”. Drugie wydanie angielskie “Pędrka Wyrzutka” (Gaberbocchus Press, London 1954) wygląda znacznie lepiej i jest bliźniaczo podobne do pierwszego wydania polskiego (Nasza Księgarnia, Warszawa 1957) oraz do trzeciego wydania angielskiego opublikowanego przez holenderską siostrę Gaberbocchus Press / De Harmonię (Amsterdam 2003)
Po lewej drugie wydanie angielskie (Gaberbocchus, 1954) i po prawej pierwsze wydanie polskie “Przygód Pędrka Wyrzutka” (Nasza Księgarnia 1957)
Themerson pisał w trzech językach. Mieszkając we Francji pisał po francusku i opublikował tam nawet tomik własnych wierszy! Dlaczego zatem nie zajął się sam tłumaczeniem “Pędrka” na francuski? No i oczywiście zastanawiające jest to, że podstawą przekładu na francuski było wydanie angielskie The Adventurs of Peddy Bottom”. Dlaczego nie polskie?
Należy przypuszczać, że był to zabieg świadomy. Themerson uważał bowiem, że kolejny przekład oczyszcza znaczenie słów i pomaga w uzyskaniu większej klarowności i jasności przekazu. Wypowiadając się w języku obcym wzmagamy siłę wypowiedzi, bo używamy słów ze znacznie większym dystansem niż w języku ojczystym. Jeden z bohaterów jego powieści “Beyamus” tak wypowiada się na temat znaczenia translacji:
I zapewniam wszystkich tu obecnych, że literaturę rosyjską wolę czytać w angielskim przekładzie, angielską literaturę we francuskim, francuską w hiszpańskim, hiszpańską w niemieckim, niemiecką we włoskim, włoską w norweskim, norweską w portugalskim, portugalską w polskim, polską w żydowskim, żydowską w hebrajskim, hebrajską w rumuńskim, rumuńską w szwedzkim, szwedzką w tureckim. Kiedy czytam nie oryginał, a przekład, mam uczucie, że autor nie może mnie tak łatwo oszukać. Nie może uwieść brzmieniem swych słów ani omamić prowincjonalnymi skojarzeniami”
Pierwsze wydanie francuskie “Przygód Pędrka Wyrzutka”, tłumaczenie z angielskiego Jean-Marc Mandosio (Editions Allia, Paryż 2000)
Drugie wydanie polskie “Przygód Pędrka Wyrzutka”, powiększone o rozdział 9. “napisany specjalnie dla Marka Waruszyńskiego i wysłany mu 5 listopada 1974 roku”. (Wydawnictwo “Iskry”, Warszawa 2002)